Odwiedziliśmy kontrolerów pracujących na wieży kontroli lotniska. Jest to jedna z trzech służb ruchu lotniczego, obok kontrolerów zbliżania oraz kontrolerów obszaru.
Kontrolerzy obszaru są odpowiedzialni za bezpieczeństwo samolotów przelatujących przez polską przestrzeń powietrzną, zaś kontrolerzy zbliżania mają za zadanie bezpieczne doprowadzenie samolotów w pobliże lotnisk docelowych na terenie Polski.
Kontrolerzy pracujący na wieżach kontroli lotniska odpowiedzialni są natomiast za starty i lądowania samolotów, a także bezpieczne poruszanie się samolotów po płytach krajowych lotnisk w Warszawie, Krakowie, Katowicach, Wrocławiu, Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Gdańsku, Rzeszowie, Zielonej Górze, Modlinie, Bydgoszczy, Szczecinie i Radomiu.
Zawód kontrolera ruchu lotniczego należy do grupy najbardziej odpowiedzialnych i stresujących zawodów. Od kontrolerów ruchu lotniczego wymagana jest ponadprzeciętna odporność na stres, umiejętność szybkiej oceny sytuacji oraz szybkiego podejmowania decyzji. Muszą także odznaczać się wybitną spostrzegawczością, umiejętnością pracy w zespole, asertywnością oraz doskonałą znajomością języka angielskiego. Pod ich opieką codziennie znajduje się do 2500 samolotów na polskim niebie, rocznie obsługują ponad 700 tys. operacji lotniczych w polskiej przestrzeni powietrznej i na lotniskach. To ludzie odpowiedzialni, sumienni i wyjątkowo dokładni, dzięki nim pasażerowie oraz załogi setek tysięcy samolotów są bezpieczni.
Nie można zapomnieć także o informatorach służby informacji powietrznej (FIS) opiekujących się pilotami przestrzeni tzw. niekontrolowanej czyli tam, gdzie odbywa się ruch lotnictwa ogólnego - turystycznego, szkoleniowego, ratunkowego. Informatorzy FIS codziennie służą pomocą załogom małych statków powietrznych w bezpiecznym wykonywaniu lotów do wysokości 3000 metrów.
Po wieży kontroli lotniska oprowadził nas pan Jan Kaczmarek, szef kontroli lotów. - Praca kontrolera polega na zapobieganiu kolizjom pomiędzy statkami powietrznymi w powietrzu w określonej przestrzeni odpowiedzialności i na polu manewrowym lotniska. Osiąga się to przez zastosowanie separacji odpowiednich do danej sytuacji. Separacja to ustalona odległość między statkami powietrznymi wykluczająca możliwość ich zderzenia. Oprócz tego kontroler powinien zapewnić płynny, uporządkowany, ekonomiczny i oszczędzający środowisko naturalne ruch lotniczy. Służymy również informacją i zapewniamy służbę alarmową na wypadek zaistnienia sytuacji niebezpiecznych - słyszymy.
Wieża rzeszowskiego lotniska zapewnia proceduralną kontrolę zbliżania i lotniska. Oznacza to, że pozycje i wysokość statków powietrznych nie są odczytywane z radaru (jak w kontroli radarowej), lecz pochodzą z meldunków od załóg odbieranych drogą radiową. Podgląd radarowy na wieży pełni rolę pomocniczą. Bardzo ważna jest również wzrokowa obserwacja statków powietrznych z wieży. Dlatego właśnie buduje się wysokie wieże z dużymi oknami wokół całego poziomu operacyjnego (czyli poziomu na którym siedzą kontrolerzy ruchu lotniczego), który na rzeszowskiej wieży znajduje się na wysokości 33 metrów nad ziemią.
Kontrolerzy pracują na czasie UTC. W okresie zimowym kiedy nasz czas lokalny to np. godz. 12, czas UTC pokazuje godz. 11. W czasie letnim czas lokalny pokaże godz. 12, zaś czas UTC godz. 10
Na ekranie (zdj. poniżej) wyznaczona jest granica odpowiedzialności naszej służby - zajmuje teren zaznaczony na czarno. Jest to strefa powietrzna TMA/CTR rzeszowskiego lotniska.
CTR segment przestrzeni powietrznej od ziemi do 2000 ft (ok. 600 m), TMA od 2000 ft do FL145 (ok.4420 m).
Kontroler widzi pozycję i trasy samolotów przylatujących i odlatujących .
Kontrolerzy pozyskują informację o samolotach przylatujących, odlatujących, przelatujących przez naszą przestrzeń odpowiedzialności oraz lotach szkolnych. W planie lotu zawarte są niezbędne informacje tj. lotniska startu, czas startu, wysokość, prędkość, typ samolotu, wyposażenie, zapas paliwa. Podane są również zapasowe lotniska np. Katowice, Warszawa itp.
Mamy też stanowisko wyposażone w AFTN, gdzie przychodzą wszystkie plany oraz inne depesze związane z bezpieczeństwem ruchu lotniczego typu NOTAMy, pogodowe METAR, TAF .
Kontrolerzy widzą planer np. że dziś przyleci LOT 3801 z Warszawy, widzą typ samolotu, typ turbulencji i jego wyposażenie, czyli co ma na pokładzie. Pokazana jest też jego prędkość przelotowa, poziom przelotowy.
Kontrolerzy mają też dostęp do pasków postępu lotu. Na czystym papierowym pasku z rubrykami asystent zapisuje podstawowe dane z planu lotu. Rodzaj paska zależy od fazy lotu: start i odlot od lotniska, przelot, oraz podejście do lotniska docelowego i lądowanie.
Paski wsuwa się w plastikowe oprawki zwane holderami, które są na każdym stanowisku.
Kontroler skrótowo zaznacza na paskach wszystkie zmiany trasy i wysokości lotu, jakie miały miejsce w jego sektorze. Na podstawie czasów (oczywiście UTC) osiągnięcia punktów meldunkowych, zapisanych na paskach, kontroler ma aktualny obraz sytuacji w przestrzeni powietrznej. Dysponując wiedzą o osiągach poszczególnych typów samolotów oraz ich wysokością i prędkością może dość dokładnie przewidzieć możliwość utraty separacji, czyli po prostu powstania sytuacji niebezpiecznej.
Żółte holdery oznaczają przyloty, niebieskie - odloty, czerwone to albo przelot albo loty szkoleniowe nad lotniskiem
Oznaczenia na pasku:
EPWA - lotnisko odlotu czyli Warszawa / EPRZ - to nazwa lotniska w Jasionce, na którym samolot będzie lądował
E 190/M - czyli typ samolotu (w tym przypadku samolot linii LOT)
LOT3801 - znak wywoławczy
WX - rozmowa kontrolera z pilotem, jest to informacja, że pilot odebrał wiadomość z aktualną pogodą
RWY - kontroler podaje mu jaki pas
QNH - istotne dla wejścia żeby samolot nie spotkał się z ziemią
SQ - kod transpondera
ETA - czyli godzina, o której samolot jest spodziewany
XIMBA VELAX - czyli trasa którą leci samolot
STAND - kiedy ląduje otrzymuje stanowisko, do którego ma kołować
Na zdjęciu u góry telefon, przez który kontroler może porozmawiać z pilotem.
Na wieży jest kilka stanowisk operacyjnych wyposażonych w sprzęt łączności i zobrazowania niezbędnych informacji. Są też stanowiska zapasowe do szybkiego wykorzystania w razie awarii głównych. Stanowiska są nowoczesne to jedna z pierwszych wież, gdzie można regulować wysokość konsolety i pracować na siedząco bądź stojąco.
Kontroler ma też pod ręką kompendium wiedzy wyświetlane na specjalnym monitorze systemu "PANDORA".
Są tu m.in. podane radia na jakiej częstotliwości kto aktualnie pracuje np. Mińsk czy Bratysława
Są tu też częstotliwości FIS - dla małych samolotów (np. z częstotliwości FIS korzystają piloci samolotów komunikacyjnych, którzy proszą o dane meteo obszaru), OAT (wojskowe lotnictwo) czy APP (kontrola zbliżania) i TWR (kontrolę lotniska).
Każde lotnisko posiada przydzielony przez międzynarodową organizację ICAO 4 literowy kod. Kod lotniska w Jasionce to EPRZ.
Przykładowo kontroler widzi na pasku kod KJFK. Chcąc sprawdzić skąd przylatuje ten samolot, wpisuje nazwę i system podpowiada , że jest to lotnisko Kennedy'ego w Nowym Jorku. Są tu opisane wszystkie lotniska na całym świecie.
Są też mapy podejść dla Rzeszowa. Każda mapka ma wszystko opisane: jaki jest kąt schodzenia, jaka odległość, jaki kurs lotu, określone wysokości itp.
Można też wyszukać jaką długość i szerokość ma pas na danym lotnisku.
Można też sprawdzić jaki typ samolotów kryje się pod kodem umieszczonym w planie lotu. Przykładowo kontroler może dowiedzieć, że B738 - to kod przydzielony popularnemu Boeingowi średniego zasięgu (korzysta z niego np. Ryanair), jest podany jego opis, osiągi i sylwetka, dzięki temu kontroler może wiedzieć jaką mu nałożyć prędkość schodzenia itp.
Można też sprawdzić lokalizacje samolotu za pomocą otrzymanych współrzędnych. Opisane są tu też wszystkie typy podejść.
Jest tu też aktualna i potrzebna kontrolerowi wiedza na temat swojego lotniska, np. że dziś akurat lotnisko będzie od godz. 01.00 do 03.00 LTM niedostępne. Są tu zawarte informacje, z którymi kontroler przed podjęciem pracy musi się zapoznać, musi wiedzieć czego się spodziewać itp.
Można też podglądnąć sobie co się dzieje aktualnie na lotniskach w całej Polsce, jakie są przyloty i odloty, zaś w zakładce EMERGENCY zawarte są skrócone procedury postępowania w sytuacjach awaryjnych, stanowiące podpowiedź dla kontrolera co do postępowania w razie wystąpienia sytuacji nietypowej.
Na wyposażeniu wieży znajduje się Light Gun (rodzaj przenośnego reflektora - zdj. u góry) - jest używany w razie awarii łączności radiowej z samolotami w powietrzu i na ziemi. Informacje przekazywane są za pomocą sygnałów świetlnych wysyłanych z wieży. Używane są trzy kolory światła (czerwony, biały i zielony) w kombinacji ze świeceniem ciągłym lub przerywanym. Każda kombinacja oznacza inną instrukcje dla samolotu.
- Nasz zespół uwielbia tu pracować, kibicujemy nawet, aby rzeszowskie lotnisko miało jak najwięcej operacji lotniczych. Jesteśmy fascynatami lotnictwa, dlatego ta praca jest naszym hobby i spełnieniem siebie - mówi Artur Urbaniak, kontroler.
- Ruch samolotów jest inny każdego dnia. Nawet to samo zestawienie planowanych lotów może się całkowicie inaczej ułożyć, kiedy jest inny wiatr czy pogoda - mówi Artur Urbaniak i dodaje, że kontroler nigdy nie chciałby usłyszeć hasła "mayday".
Pas w Jasionce ma długość 3200 metrów - to drugi taki w Polsce. Na lotnisku są jeszcze dwa dodatkowe pasy: trawiasty i asfaltobetonowy, z których operują mniejsze samoloty OKL Politechniki Rzeszowskiej, Aeroklubu Rzeszowskiego - one również znajdują się w rejonie odpowiedzialności kontrolerów ruchu lotniczego rzeszowskiego lotniska.
Przy pasie znajduje się system meteorologiczny. Przy nim umieszczone są trzy stacje na równych odległościach (na końcach i na środku).
- Mamy też system ATIS dzięki któremu piloci mogą uzyskać bieżące informację pogodowe, aktualny kierunek drogi startowej w użyciu oraz bardziej szczegółowe informacje dotyczące stanu nawierzchni pasa i dróg kołowania. Komunikat ten jest emitowany drogą radiową w języku angielskim. Piloci odsłuchują komunikat przed skontaktowaniem się z kontrolą lotniska - mówi Jan Kaczmarek.
Radar pogodowy
Każdy samolot ma transponder czyli urządzenie emitujące sygnał zawierający między innymi: kod samolotu, plan lotu, wysokość, prędkość.
Widok z okna
Fot. Patryk Ogorzałek / Agencja Gazeta
Kontroler na Jasionce, tak jak wszyscy kontrolerzy ruchu lotniczego w PAŻP pracują w dyżurze trwającym 7,5 godziny. Praca operacyjna czyli na stanowisku, obsługując ruch lotniczy może trwać maksymalnie 5,5 godziny w trakcie dyżuru. Reszta to obowiązkowy odpoczynek pomiędzy pracą operacyjną. Kontroler ma co dwie godziny półgodzinną przerwę. Może sobie zejść do pokoju i odpocząć.
Jak zostać kontrolerem?
Trzeba mieć minimum maturę, znać język angielski, wykazać się dobrym zdrowiem i odpowiednimi predyspozycjami psychicznymi. Kandydat zdaje test ze znajomości angielskiego, przeprowadzona jest z nim rozmowa kwalifikacyjna i drobiazgowe badania lekarskie.
Jeśli kandydat zostanie zakwalifikowany na kurs czeka go ponad 20 miesięcy intensywnej nauki, w olbrzymim skrócie można opisać ten proces następująco:
Najpierw kurs zasadniczy - czyli intensywne studia lotnicze, w których skład wchodzi prawo lotnicze, budowa statków lotniczych i ich zachowanie w locie, meteorologia, nawigacja, frazeologia lotnicza, budowa i zasady działania urządzeń radionawigacyjnych, przepisy procedury i wiele, wiele innych przedmiotów.
Po pomyślnie zdanych egzaminach kursant przechodzi do nauki na symulatorach: czyli symulator radarowy lub symulator wieżowy - to w zależności do jakiej służby ma predyspozycje i do jakiej został zakwalifikowany - obszar, zbliżanie czy wieża kontroli lotniska.
Jeśli ten etap zakończy się pozytywnie i adept zda odpowiednie egzaminy otrzyma licencję praktykanta kontrolera ruchu lotniczego uprawniającą do dalszej nauki - szkolenia na "żywym ruchu" pod opieką instruktora - kontrolera ruchu lotniczego.
Po zakończeniu tego etapu i zdaniu wszystkich egzaminów konieczne jest zdanie egzaminu państwowego w Urzędzie Lotnictwa Cywilnego - jeśli się to powiedzie otrzymuje licencję KRL.
To bardzo duży skrót ścieżki dojścia do zawodu, adept zawsze i na każdym etapie nauki może odpaść z kursu, jeśli jego postępy w nauce lub inne okoliczności wskazują, że konieczne jest zakończenie szkolenia.
Polska Agencja Żeglugi Powietrznej jest również jedyną instytucją w Polsce szkolącą przyszłe kadry cywilnej kontroli ruchu lotniczego. Wieloetapowe szkolenie, według zmodernizowanych programów nauczania, prowadzone jest przez doświadczonych pracowników PAŻP, czynnych zawodowo instruktorów - kontrolerów ruchu lotniczego i wysokowykwalifikowanych specjalistów z obszarów nawigacji, techniki czy psychologii. W kursach biorą udział osoby, które przeszły szczegółowy i wymagający proces rekrutacji, w trakcie którego sprawdzane są ich predyspozycje do wykonywania zawodu kontrolera ruchu lotniczego.
Aktualnie na wieży w Jasionce pracuje 22 kontrolerów i trzech praktykantów.
W latach 2015-2020 Polska Agencja Żeglugi Powietrznej przeznaczy ponad 1 mld złotych na inwestycje związane z budową nowych urządzeń oraz modernizacją istniejącej infrastruktury lotniczej zapewniającej bezpieczną żeglugę powietrzną. Służba realizowana przez Polską Agencję Żeglugi Powietrznej to także praca osób, które każdego dnia opracowują procedury lotnicze, mapy, zbiory informacji lotniczej oraz opisy sytuacji operacyjnej czyli informacje niezbędne dla załóg lotniczych korzystających z polskiej przestrzeni powietrznej.
Za wszelką pomoc w tworzeniu tego materiału dziękuję panu Mikołajowi Karpińskiemu, rzecznikowi prasowemu Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej.
Idziemy na zaplecze. Co mają na biurkach prezydenci Rzeszowa [ZOBACZ]
Idziemy na zaplecze. Gdzie zaczyna się magia kina? [ZDJĘCIA]
Idziemy na zaplecze. Wielki Brat na rzeszowskich skrzyżowaniach [ZOBACZ]
Idziemy na zaplecze. Nieznane miejsce pod ziemią na rzeszowskim osiedlu
Idziemy na zaplecze. Co się dzieje z marchewkami? Historia fabryki Gerber
Idziemy na zaplecze. Wnętrza Zakładu Karnego w Załężu [ZOBACZ]
Idziemy na zaplecze. Biuro dyrygenta, garderoba solistów - filharmonia jakiej nie znacie
Idziemy na zaplecze. Co kryje się po drugiej stronie sceny Teatru Maska? [ZOBACZ]
Idziemy na zaplecze... Świąt Bożego Narodzenia [ZOBACZ]
Idziemy na zaplecze. Strażnica dróżnika kolejowego w Rzeszowie [ZOBACZ]
Idziemy na zaplecze. Skórzane kanapy, salonik i samoloty, czyli jak wygląda gabinet marszałka Ortyla
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze