Eskrima, czyli filipiński przepis na walkę w pogodnym nastroju [WIDEO]

Od lutego 2014 roku w ramach zajęć wychowania fizycznego na Uniwersytecie Rzeszowskim można trenować filipińskie sztuki walki. Zajęcia odbywają się w Centrum Sportu i Rekreacji UR na Zalesiu. Sekcja powstała z inicjatywy grupy entuzjastów, zainteresowanych kulturą Wschodu i sztukami walki. Poznali się na bezpłatnym kursie języka japońskiego, który od 5 lat prowadzony jest na Uniwersytecie Rzeszowskim. Na czele sekcji stoi dwójka filologów - dr Agnieszka Buk, wykładowca w Instytucie Filologii Germańskiej UR, i mgr Michał Szczęsny, absolwent filologii angielskiej UR.

Oboje wcześniej trenowali karate. Michał pierwszy raz z eskrimą, czyli filipińskimi sztukami walki, zetknął się w Warszawie, skąd pochodzi. Gdy już zamieszkał w Rzeszowie i zaczął chodzić na lekcje języka japońskiego organizowane przez Uniwersytet Rzeszowski, namówił kolegę z zajęć do wspólnych treningów. - Mateusz hobbystycznie zajmował się żonglerką i malezyjską grą zręcznościową ?poi?, polegającą na manewrowaniu dwoma kulami na łańcuchach. Okazało się, że związana z tym koordynacja ruchów umożliwia szybkie przyswojenie podstawowych ruchów w eskrimie. Udało mi się go przekonać do kijów, które w filipińskich sztukach walki stanowią podstawowy rodzaj broni. Zakupiliśmy więc profesjonalne rattanowe kije długości 72 cm i najpierw ćwiczyliśmy tylko we dwójkę w plenerze, korzystając z pięknej jesiennej pogody. Pokrowiec z kijami na ramieniu stał się naszym nieodłącznym atrybutem i szybko wzbudził ciekawość naszych znajomych z kursu japońskiego. Od razu chcieli spróbować! - wspomina Michał.

Z kolei Agnieszka wcześniej nawet nie słyszała o eskrimie. - Była to dla mnie początkowo zupełna nowość, ale okazało się, że pewne zasady są takie same w każdej sztuce walki, gdyż wynikają z konstrukcji i dynamiki ludzkiego ciała oraz niezmiennych praw fizyki - ocenia germanistka. Treningi karate przerwała z powodu kontuzji kolan, w tym sporcie bowiem przy wielu pozycjach i kopnięciach dochodzi do obciążenia stawów kończyn dolnych. - Po kontuzji wydawało mi się, że sztuki walki to dla mnie zamknięty rozdział. W filipińskich sztukach walki jednak najważniejsza jest praca rąk i elastyczność nadgarstków, zwłaszcza przy starciach w krótkim dystansie, które dominują w uprawianym przez nas stylu eskrimy wywodzącym się ze szkoły Cacoy Doce Pares. Oczywiście praca nóg jest także ważna ze względu na zwrotność i skoczność, ale nie ćwiczymy w skomplikowanych pozycjach, nie stosujemy także wysokich kopnięć, jak to ma miejsce w innych wschodnich sztukach walki - porównuje dr Buk. Dodaje, że istnieją szkoły, które rozwijają filipińskie sztuki walki jako system samoobrony dla osób z dysfunkcjami kończyn dolnych, czy nawet na wózkach, bo tu właśnie pracują głównie ręce.

Uniwersytet Rzeszowski otworzył swe podwoje dla grupy entuzjastów FMA, gdy zrobiło się chłodno i treningi w plenerze stały się niemożliwe. Kierownik Centrum Sportu i Rekreacji UR mgr Bogusław Berdel nie tylko wyraził zgodę na korzystanie z sali gimnastycznej, ale od razu zaproponował utworzenie uniwersyteckiej sekcji filipińskich sztuk walki, widząc możliwość dalszego poszerzenia oferty sportowej CSiR. Studenci Uniwersytetu Rzeszowskiego mogą bowiem w ramach zajęć wychowania fizycznego wybierać spośród ponad trzydziestu rodzajów zajęć sportowych. Największa rzeszowska uczelnia jest zresztą bardzo otwarta na nowe inicjatywy i dlatego równie pozytywnie do idei zorganizowania sekcji FMA odniósł się prorektor ds. studenckich prof. dr hab. Wojciech Walat, który wyraził zgodę, by sekcja mogła przyjmować studentów w ramach obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego.

- W pierwszym semestrze naszej oficjalnej działalności zawitało do nas kilkanaście osób, z czystej ciekawości. W październiku pojawiło się już więcej uczestników. Był to zapewne skutek prowadzonej przez nas akcji promocyjnej, czyli pokazów eskrimy na różnych rzeszowskich imprezach. W tym roku przez treningi przewinęło się około 40 osób, średnio na zajęciach jest ich 20 - wyliczają Michał i Agnieszka. Sekcja może pochwalić się pierwszymi sukcesami - są to dwa srebrne medale, zdobyte na Mistrzostwach Mazowsza, a wkrótce reprezentanci sekcji wybierają się na Mistrzostwa Polski.

Warto nadmienić, że z inicjatywy Michała i Agnieszki już dwa razy udało się do Rzeszowa zaprosić mistrza Johna Maca z Filipin, a raz mistrza Antona St. Jamesa z Wielkiej Brytanii oraz kilkakrotnie mistrza Janusza Zbienia z Częstochowy. Sekcja utrzymuje kontakty z grupami z Wielkiej Brytanii, Bułgarii i Niemiec. Członkowie sekcji uczestniczą w warsztatach i treningach w ośrodkach w Polsce (Warszawa, Częstochowa, Łódź) i za granicą (Plymouth, Berlin) i? oszczędzają na wyjazd na Filipiny!

- Gdy zastanawiałem się, którą szkołę filipińskich sztuk walki wybrać, znalazłem w internecie film z Johnem Macem, reprezentującym szkołę Cacoy Doce Pares z Cebu. Z treningów w Warszawie pamiętałem jedno nazwisko - Ciriaco ?Cacoy? Ca?ete. Uznałem, że właśnie jego szkoła, czyli Cacoy Doce Pares, interesuje mnie najbardziej. Napisałem maila na adres, który zamieszczono pod filmem, i odpisał mi jeden z uczniów Cacoya, John John Mac, którego mieliśmy okazję gościć niedawno już drugi raz w Rzeszowie. Na początku odbywałem szkolenia przez internet, potem udało mi się wybrać na warsztaty prowadzone przez mistrza Johna w Berlinie - wspomina Michał.
Na zajęciach ze studentami stara się stosować jego filozofię nauczania. - Kultura zachodnia skłania nas do pośpiechu, do poświęcania coraz mniejszej ilości czasu na doskonalenie jakiejś umiejętności; różnorakie kursy trwają teraz dwa tygodnie czy kilka dni, niekiedy dostaje się certyfikat właściwie bez zgłębienia tematu. Gdy mistrz John John Mac przyjechał do nas, to widać było, że ma opanowane do perfekcji wszystkie techniki i ze stoją za tym tysiące powtórzeń. Każde uderzenie było precyzyjne, wymierzone samym końcem kija, bo tam właśnie występuje największa siła, wynikająca z przyspieszenia. Jego ruchy były wyważone, szybkie, mocne. Dlatego uznałem, że zamiast prezentować pobieżnie kilkanaście technik, warto ograniczyć się do kilku, by ich faktycznie przez pół roku nauczyć. Stosuję zasadę: mniej różnorodności, więcej podstaw - opisuje swój styl prowadzenia treningów Michał.

Koordynacja to podstawa
Co jest najtrudniejsze w nauce eskrimy? - Dla mnie najtrudniejsze jest skoordynowanie różnych manewrów obu rąk podczas wyskoku czy obrotu, szczególnie wtedy, gdy kijem należy poruszać nie po liniach prostych, a po skomplikowanych pętlach. Wymaga to naprawdę dużej koncentracji i umiejętności koordynacji, jednak rozpoczynamy zawsze od prostych elementów i stopniowo łączymy je w bardziej zaawansowane sekwencje - komentuje Agnieszka.
Co ciekawe, na początku Filipińczycy traktowali kij tylko jako zastępstwo miecza. - Słowo eskrima pochodzi z hiszp. słowa esgrima, co znaczy szermierka. Techniki odpowiadały więc cięciom miecza. Dopiero mistrz Cacoy docenił kij jako przedłużenie ręki, i zauważył, że daje to więcej możliwości. Można uderzać każdą powierzchnią, krótszym i dłuższym końcem kija, stosować bloki, dźwignie, zahaczenia. Warto również wspomnieć, że wprawny eskrimador jest wstanie rozpędzić kij do prędkości 290 km/h, siła uderzenia jest więc potężna - wyjaśnia Michał. Na zajęciach sekcji używane są rozmaite rodzaje broni - kije różnej długości i grubości, metalowe i drewniane repliki maczet i noży, kieszonkowe ?dulo-dulo?, a nawet przedmioty codziennego użytku, takie jak parasol, długopis czy pęk kluczy. Brzmi to dość groźnie, jednak na zajęciach praktycznie nie dochodzi do kontuzji. - Można dostać w palec, jeśli ktoś nie zachowuje odpowiedniego dystansu. Kontuzje biorą się głównie z braku koncentracji i z popadania w rutynę. Ten sam atak nie zawsze bowiem trafia w to samo miejsce. W sumie u nas na treningach mieliśmy jedynie delikatne zadrapania, czasem obolałe palce - odpowiadają zgodnie Michał i Agnieszka. Nie ukrywają jednak, że najbardziej zaangażowani członkowie sekcji zazwyczaj mogą się pochwalić siniakami, nabytymi podczas sparringów - nazywają to żartobliwie ?uczuleniem na kij?.

Sekcja planuje po wakacjach otwarcie grup młodzieżowych. - Niedawno mieliśmy okazję gościć na spotkaniu filipińskiej grupy Pinoys in Poland u filipińskiej rodziny w Warszawie, gdzie było mnóstwo dzieci, które biegały po mieszkaniu z kijami do eskrimy, drewnianymi mieczami i sztyletami. Dla nich to były zwykłe zabawki - gdy skończyły się bawić, to kije i mieczyki odłożyły do kąta, gdzie leżały inne zabawki, jak misie czy konik na biegunach - zauważa dr Buk. - Rodzice są dzisiaj przewrażliwieni, bo obawiają się, że dziecku coś się stanie, a zapominają o korzyściach płynących z ruchu, zabaw, spotykania się z rówieśnikami - ocenia z kolei Michał. Jak dodają, dzieciom szczególnie podoba się walka przy użyciu miękkich piankowych pałek - można nimi uderzać z całej siły bez obawy zranienia przeciwnika. Jest to świetna okazja do wyładowania energii po całym dniu siedzenia w szkolnej ławie.

Co najważniejsze: na treningach filipińskich sztuk walki panuje optymistyczny nastrój. - Filipińczycy są bardzo pogodni, dużo się śmieją, lubią żartować. Techniki eskrimy, które mogą być niezwykle skuteczne i groźne dla potencjalnego napastnika, zaczynają opanowywać już jako małe dzieci w formie zabawy, a nawet tańca. Na początku nie należy wkładać w uderzenia dużej siły. Ulubione słowo Johna w czasie treningu to ?Relax!? - śmieją się Agnieszka i Michał.

Filipińskie sztuki walki (FMA) znane są powszechnie pod nazwami eskrima, arnis oraz kali. Dwie pierwsze nazwy pochodzą od hiszpańskich słów esgrima (szermierka) i arnis (zbroja). Przyjmuje się, że słowo kali to akronim będący złożeniem dwóch wyrazów z dialektu cebuano, który jest używany w centralnej części Filipin w prowincji Cebu: kamot (ręce) i lihok (ruch). W eskrimie do walki używa się kijów (olisi) wykonanych z drewna rattanowego. Uczy się też walki rozmaitymi rodzajami ostrzy, takich jak noże i maczety, a także prezentuje techniki samoobrony (pangamot). Elementy filipińskich sztuk walki należą obecnie do podstawowych składników szkolenia m.in. w armii amerykańskiej i rosyjskich jednostkach specjalnych. Kontakt z trenerem: Michał Szczęsny, michalsz07@gmail.com, tel. 798 584 975.