Rzeszowska mapa wstydu. Najbrzydsze miejsca w mieście [FOTOSTORY]

Początek XX wieku. Chłopi jeżdżący furmankami między Śródmieściem a dzielnicą zwaną Budy (dziś to os. 1000-lecia) nie mieli lekko. Przejazd pod nowo wybudowanym wiaduktem nad dzisiejszą ulicą Batorego był za wąski. Furmanki nie mogły się swobodnie wymijać. Chłopi pisali do ówczesnych rajców miejskich listy z prośbami, by ów przejazd poszerzyć.

Rok 2017. Już nie furmanki, a samochody wciąż stoją w korkach, bo ulica pod wiaduktem nie została poszerzona. Ruch puszczany jest wahadłowo. A dodatkowo pogorszył się stan samego wiaduktu.

To obiekt zabytkowy, z drewnianą konstrukcją. Powstał jakieś 150 lat temu, jeszcze za czasów Austro-Węgier, gdy budowano pierwszą w Galicji linię kolejową. Tak, jak go wybudowali, tak stoi do dziś. Przechodził jedynie drobne poprawki i ze względu na "podeszły wiek" co jakiś czas kontrolowany jest jego stan techniczny. Obiekt wygląda fatalnie: wystają z niego drewniane belki, gdzieniegdzie widać wyrwy, stalowe elementy dawno zardzewiały.

Wiadukt jest bardzo niski. Przejazd pod nim ma wysokość 2,9 m. Dlatego nie przejedzie tędy nowoczesny autobus z zasilaniem gazowym. Czasem robi się zabawnie, gdy kierowca takiego autobusu lub ciężarówki zagalopuje się i zaklinuje pod wiaduktem. "Operacja" wyciągania go trwa godzinę i dłużej. Aż dziwne, że wiadukt po tylu przejściach jeszcze się nie zawalił.

Jak to się stało, że do tej pory go nie wyremontowali? Problemem jest brak porozumienia między miastem, a koleją. Do miasta należy ulica, do PKP - sam wiadukt. Żeby doszło do przebudowy, obie strony muszą w tym samym czasie wykonać prace. A to nie jest takie proste. Miasto wyrażało chęć zajęcia się poszerzeniem ul. Batorego, ale kolej nie miała pieniędzy na nowy wiadukt. Koło się zamykało.

Do teraz, bo wreszcie coś ruszyło. W 2015 roku przyjęto tzw. Krajowy Program Kolejowy, który zakłada przeznaczenie aż 67 miliardów zł na poprawę stanu kolei w kraju. W tym programie ma się znaleźć modernizacja całej stacji Rzeszów, której wiadukt jest częścią. PKP jest w trakcie prac nad ukończeniem dokumentacji. Ma być gotowa do końca trzeciego kwartału 2017 roku.

Miasto nie będzie gorsze i chce przebudować ulicę Batorego. Ponieważ wiaduktu nie da się podwyższyć, konieczne będzie pogłębienie jezdni. Ulica będzie mieć trzy pasy ruchu i ścieżki rowerowe. Plany zakładają też m.in. poprowadzenie nowej drogi, prosto do ul. Styki. Dokumentacja projektowa ma być gotowa do końca roku.

Pomysłów na to, jak wykorzystać ten teren jest wiele. Muzeum Kolejnictwa byłoby strzałem w dziesiątkę, ale PKP nie są zainteresowane. Ruiny hali wachlarzowej są fantastycznym miejscem na miejskie imprezy. Zresztą kilka lat temu odbyły się tu Festiwal Przestrzeni Miejskiej i NoBorder Festival.

Terenem żywo interesują się pasjonaci z Podkarpackiego Stowarzyszenia Sympatyków Kolei. Zajmują się skupywaniem zabytkowego taboru z całego województwa. Niedawno pozyskali ponad stuletni wagon z Jarosławia. W parowozowni widzą idealne miejsce na kolekcję taboru.

PSSK prowadzi w tej sprawie rozmowy z Muzeum Techniki i Militariów. Chcą połączyć siły i uratować parowozownię. Bo najgorszą, ale całkiem prawdopodobną opcją może być budowa kolejnej galerii handlowej w tym miejscu.

Autobusowy dworzec główny to jeden z największych wstydów Rzeszowa. Powstał w latach 50., gdzie przeniósł się z prowizorycznego dworca przy placu Wolności. Tworzy go niski barak, gdzie są kasy biletowe i poczekalnia oraz do połowy zadaszone stanowiska autobusowe. Brzydko, smutno i bardzo prowincjonalnie. A mogłoby być tak fajnie. Tak, jak na przykład w Krakowie, czy w Katowicach, gdzie dworzec i część handlowo-biurowa łączą się ze sobą.

Teren jest łakomym kąskiem dla deweloperów, którzy widzieliby tu nowoczesny budynek dworcowy z biurami i częścią handlową. Plany zakładały budowę kilkupiętrowego budynku. Ale do tego jeszcze długa droga.

Wszystko zależy od miasta, które chce utworzyć tzw. Rzeszowskie Centrum Komunikacyjne. To duży projekt, który zakłada przebudowę także dworca PKP i terenu między dworcami. Problemem na drodze do stworzenia tego projektu są m.in. kwestie własnościowe tych terenów. Oprócz PKS są to m.in. PKP, samorząd województwa, a część jest w prywatnych rękach.

Dopóki projekt RCK nie będzie gotowy, żaden deweloper nie postawi tu ani cegły. To dlatego, że miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wyklucza na terenie dworca PKS wszelkie inwestycje biurowe i handlowe. Spółka PKS S.A. próbuje porozumieć się z miastem w sprawie zmiany tego planu. Na razie temat ucichł.

Podobno najważniejsze jest pierwsze wrażenie. Co widzi podróżny, gdy wysiada z autobusu na dworcu głównym w Rzeszowie? Nie jest to most pylonowy. Ani okrągła kładka. Ani żadna z nowoczesnych galerii. To ponury plac pełen kopczyków węgla.

Skład węgla należy do Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowego PSK Rzeszów od blisko 50 lat. Zajmuje około 80 arów w ścisłym centrum miasta. Nie podoba się nikomu. Zwłaszcza prezydentowi Tadeuszowi Ferencowi. - To już nie te czasy, aby prawie w ścisłym centrum miasta ktoś handlował węglem. Taka wizytówka jest nam niepotrzebna. Coś trzeba z tym zrobić - mówił prezydent osiem lat temu.

Dodatkowym problemem jest kurz, który unosi się przy rozładunku węgla. Na to najbardziej skarżą się pasażerowie PKS i mieszkańcy okolicznych kamienic.

Miasto zaciekle walczy o przeniesienie składu. Na drodze do przejęcia terenu stało dawniej wiele przeszkód. PSK dostała go od skarbu państwa w wieczyste użytkowanie, dlatego nie miała obowiązku oddania terenu. Nie zgadzała się też na przenosiny w inną część Rzeszowa. Wystarczyło jednak zmienić plan zagospodarowania przestrzennego terenu, by pozbycie się składu stało się możliwe. PSK musi zgodzić się na zamianę działek.

Na wymianę zaproponowano działkę przy ul. Dojazd Staroniwa. To odpowiednia lokalizacja, bo skład musi mieścić się w pobliżu bocznicy kolejowej. PSK zapewnia, że przeniesie się jeszcze w tym roku.

Co dalej? Najprawdopodobniej w miejscu składu powstanie parking.

Kraków ma cztery kopce, Przemyśl - Kopiec Tatarski. My też mamy swój, na Pobitnem. Zaśmiecony i zarośnięty. Zna go mało kto w Rzeszowie, a ci, którzy próbowali tam dotrzeć, musieli pokonać ponad dwumetrowe chaszcze i sterty śmieci.

To miejsce podwójnie "naładowane" historycznie. Samo powstanie kopca owiane jest legendą. Dawniej zwano go Tatarskim Kopcem lub Tatarską Górą. Niektórzy badacze rzeszowskich ziem przypuszczają, że kopiec był kurhanem jednej z kultur prehistorycznych. Jeszcze inni badacze uważają, że jest pozostałością średniowiecznego ruskiego grodziska. Natomiast w 1769 roku w tym miejscu walczyli konfederaci barscy z wojskami rosyjskimi. Na pamiątkę nadsypano kopiec i nadano mu obecną nazwę.

W latach pięćdziesiątych XIX wieku, podczas budowy linii kolejowej Kraków-Lwów część kopca została zniszczona. Podczas tych prac zostały odkryte wyroby z brązu - siekierki, naramienniki i bransolety. Skarby obecnie znajdują się w Wiedniu. A to mógł być dopiero początek jeszcze ciekawszych odkryć, gdyby tylko ktoś zechciał się zainteresować kopcem.

Rada Osiedla Pobitno od lat walczy, by w ratuszu temat kopca nie zaginął. I wreszcie coś powoli rusza. W lipcu 2016 roku rozpoczęły się prace nad planem zagospodarowania dla terenu, na którym znajduje się kopiec. Jeden z wniosków złożyła właśnie Rada Osiedla.

Ich pomysł jest taki, by zrobić z kopca rekreacyjny punkt widokowy na miasto, jednocześnie wskazując na jego walory historyczne. Przede wszystkim - posprzątanie terenu, ucywilizowanie go, wycięcie krzaków. Dalej: budowa ścieżki rowerowej i spacerowej, ławeczki, oświetlenie. Aby podkreślić historię tego miejsca, proponują m.in. utworzenie szlaku archeologicznego, wskazanie ważniejszych stanowisk oraz budowę pomnika i masztu na szczycie kopca.

Brzmi pięknie. Czy tak się stanie? Teraz kolej na miasto, by zapoznało się ze wszystkimi wnioskami. Adam Napiórkowski, przewodniczący Rady Osiedla Pobitno widzi jedno zagrożenie dla kopca. Chodzi o budowę drogi - przedłużenia ul. Dworaka od budowanego targowiska przez Wisłok i tory kolejowe aż do ul. Ciepłowniczej. - Droga powinna omijać kopiec. Dodatkowo w pobliżu są czynne osuwiska, konieczne będzie ich zabezpieczenie - mów Napiórkowski.

Kopiec to tylko jeden z punktów najbardziej zapomnianego obszaru w Rzeszowie. Chodzi o tereny nad Wisłokiem między mostem Lwowskim a Załęskim. Ładne, spokojne, zielone. Mogłyby stać się alternatywą dla bulwarów i żwirowni.

Tymczasem ścieżka pieszo-rowerowa na lewym brzegu Wisłoka urywa się w martwym punkcie. Kilka metrów za mostem Lwowskim. Dalej już tylko trawa i krzaki. Dlaczego tak jest?

Te tereny mają dość skomplikowany stan prawny. Nie są objęte planem zagospodarowania przestrzennego. W takim przypadku inwestycje typu ścieżka można budować na zasadzie tzw. lokalizacji celu publicznego. Taką lokalizację trzeba uzgodnić z różnymi instytucjami. W przypadku ścieżki nad Wisłokiem jest to krakowski Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej.

RZGW do tej pory nie wyraził zgody na budowę ścieżki. Dlaczego? Zarząd uważa, że zaplanowano ją zbyt blisko nurtu rzeki. W przypadku obfitych opadów ścieżka mogłaby znaleźć się pod wodą.

Wyżej na razie też się nie da. Tereny te należą do wielu podmiotów. M.in. do PKP. Miasto stara się o wykupienie ziemi. Jak podaje Maciej Chłodnicki, rzecznik prezydenta Rzeszowa, trwają prace nad uregulowaniem spraw własnościowych, ale do budowy ścieżki jeszcze długa droga.

Bądźmy sprawiedliwi - w Rzeszowie są naprawdę dobre drogi. W ciągu ostatnich lat udało się przebudować i wyremontować wiele ulic. Ale nie na Staroniwie. To najgorsze osiedle pod względem stanu ulic. Już sama główna ulica Staroniwska jest w złym stanie. Za wąska, bez chodnika po jednej stronie. Bez kanalizacji deszczowej. Do przystanku zamiast chodnika prowadzi fosa. Jakby tego było mało, Staroniwska jest wiecznie zakorkowana. To nie tylko główna ulica na osiedlu, ale też droga dojazdowa do Rzeszowa. Teraz jest jeszcze bardziej przeciążona, odkąd w pobliżu rozpoczęła się budowa S19.

Boczne uliczki od ul. Staroniwskiej to jeden wielki dramat. Co druga wymaga remontu, łatanie dziur już nie wystarcza. A co trzecia nie zasługuje nawet na miano ulicy. To po prostu ścieżki. Piasek, żwir i błoto po kostki. Przykłady? Ul. Truskawkowa, Jagodowa, Cyprysowa.

Dlaczego osiedle, które jest jednym z najstarszych w Rzeszowie nie doczekało się remontu tych ulic? Nie chcą tego sami mieszkańcy. Boją się, że nagle pod ich oknami zaroi się od samochodów. Nie chcą, by kierowcy, stojąc w korku na Staroniwskiej skracali sobie drogę przez ich ulice. A jeśli mieszkańcy nie chcą, to Rada Osiedla nic z tym nie może zrobić.

Być może niedługo uda się wybudować chodnik w najbardziej niebezpiecznym miejscu ul. Staroniwskiej - między szkołą a przedszkolem. Tego chcą mieszkańcy. Projekt zostanie zgłoszony do tegorocznego budżetu obywatelskiego.

- Śmierdzi gnojówką. Mamy dość - mówią mieszkańcy ulic Różanej, Gołębiej, Konopnickiej i Marszałkowskiej. W lecie nie otwierają okien. Smród uniemożliwia im normalne funkcjonowanie.

Wszystko z powodu bliskiego sąsiedztwa zakładów drobiarskich Res-Drob. Gdy powstawał tu ponad 60 lat temu, w pobliżu nie było jeszcze zabudowań. Później wyrosły tu bloki i domy. Zakład zaczął przeszkadzać. Odór dochodzi nie tylko z samych budynków zakładu. Śmierdzą też samochody, które wywożą z zakładu odpady zwierzęce.

Drugim dużym problemem jest hałas. W 2012 roku na prośby mieszkańców wykonane zostały pomiary na terenie zakładu. Wynikło z nich, że natężenie dźwięku w nocy przekracza ustalone granice, w niektórych miejscach nawet o 10 decybeli.

Po nasilających się protestach mieszkańców przeprowadzono kontrolę. Miała na celu zbadanie poziomu emisji szkodliwych substancji powstających na terenie zakładu. Wyniki wskazały, że nie wszystkie normy są przestrzegane.

Firma stara się zminimalizować problemy. Wybudowano nową oczyszczalnię wody. Zmodernizowano kanalizację. Zamontowano kosze z olejkami eterycznymi. Ale - dalej śmierdzi. Za to udało się zmniejszyć nieco hałas. M.in. poprzez wygłuszenie hali maszyn i montaż kurtyn powietrznych, które uruchamiają się automatycznie przy otwieraniu drzwi.

Przedstawiciele Res-Drobu doskonale zdają sobie sprawę z tego, że zakład jest zmorą dla mieszkańców. Jedynym wyjściem byłoby przeniesienie go gdzieś na obrzeża Rzeszowa. Wymianą działek zainteresowane jest miasto. Jedną z propozycji były tereny przy ul. Ciepłowniczej.

Ale Res-Drob to duży zakład. - Przymierzamy się do przeprowadzki, ale może ona potrwać kilka lat. To ogromne przedsięwzięcie logistyczne i ogromne koszty - wielokrotnie mówili nam rzecznicy zakładu.

Jest takie powiedzenie: "z przodu liceum, z tyłu muzeum". Idealnie pasuje do wielu kamienic w Śródmieściu. Ładnie odmalowane elewacje, eleganckie fasady. Czar pryska za bramą. Podwórka są szare, odrapane, z rozlatującymi się balkonami.

Pomysłów nie brakuje. Jeden z ciekawszych mieli studenci Politechniki Rzeszowskiej. Dwa lata temu pokazali w ratuszu swoje prace. Jedna z nich dotyczyła odnowienia dziedzińca kamienic 1-3 przy ul. Kościuszki. Autorki projektu zaproponowały m.in. mocne kolory na elewacjach, wymianę okien i balustrad. Pomysł spodobał się prezydentowi Ferencowi. Na tyle, że nakazał miejskim służbom przygotowanie się do przeprowadzenia rewitalizacji podwórek.

Po wielu analizach wytypowano dziesięć podwórek, którym odnowienie przyda się najbardziej. To m.in. przy Piłsudskiego 33, Sobieskiego 9, Bernardyńskiej 6-8, Dąbrowskiego 1,3 i 5. Studenci mają pomóc przy zaprojektowaniu części z nich.

Plany rewitalizacji sięgają jeszcze dalej. - Nie zamierzamy ograniczać się do zmian elewacji. Rewitalizacja to cała grupa działań, polegających na ożywieniu tych miejsc. Te działania będą polegały np. na tworzeniu miejsc rekreacji np. siłowni plenerowych, wprowadzaniu oferty spędzania wolnego czasu, którą może przygotować Rzeszowski Dom Kultury - mówiła Edyta Dawidziak, miejska konserwator zabytków.

Fundusze na rewitalizację udało się uzyskać z Regionalnego Programu Operacyjnego. ROF to około 300 mln zł do wykorzystania dla Rzeszowa i 12 sąsiednich gmin. Nowe podwórka mają być gotowe do końca 2020 roku.

Bazar "Jutrzenka" przy ul. Targowej bardziej znany jest jako "szczęki". I rzeczywiście, z jutrzenką nie ma nic wspólnego. Codziennie tłumy rzeszowian przychodzą tu po świeże owoce i warzywa. Mniejszym zainteresowaniem cieszą się stoiska z odzieżą. Konkurencja w postaci galerii handlowych robi swoje.

Gdy późnym popołudniem handel zamiera, widać całą brzydotę tego miejsca. Budki są stare, blaszane lub drewniane, przykryte plastikowymi wiatami. Taki bazar nie przystaje do wizerunku Rzeszowa - stolicy innowacji.

Wielu mieszkańców nie wyobraża sobie, by targowisko mogło zniknąć. Są też tacy, którzy uważają, że powinno zostać przeniesione, tak jak właśnie dzieje się z bazarem przy ul. Dołowej. Wszyscy są zgodni - nie powinno wyglądać tak, jak wygląda.

Niestety, na razie nic nie wskazuje na to, by bazar został przebudowany lub przeniesiony.

Co waszym zdaniem wygrywa jako najgorsze miejsce w Rzeszowie? Głosujcie TUTAJ